Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 3-14

DOI:

Geograficzne uwarunkowania turystyki aktywnej w Polsce

Rajmund Tomik, Gerard Kosmala

Cel badań. Celem pracy jest próba zarysowania geograficznych uwarunkowań uprawiania turystyki aktywnej w Polsce z uwzględnieniem stanu atmosfery, pogody i klimatu, ukształtowania terenu, warunków hydrograficznych oraz roślinności i zwierząt. Materiał i metoda. Źródłem analizy badawczej były dotychczasowe wyniki badań naukowych dotyczących głównych cech środowiska przyrodniczego Polski, takich jak: ukształtowanie terenu, klimat, jakość powietrza, sieć hydrograficzna, fauna i flora. Istotne w opracowaniu było również doświadczenie własne autorów – aktywnych turystów i organizatorów tego typu imprez w różnych miejscach Polski. Wyniki. Przegląd uwarunkowań geograficznych, czyli terenów atrakcyjnych do podejmowania turystyki aktywnej pozwolił wykazać potencjał, jaki posiada Polska w tym zakresie. Wydaje się, że jest on obecnie tylko w części wykorzystywany. W wielu regionach naszego kraju można znaleźć obszary rzadko penetrowane przez człowieka, które mają walory środowiskowe sprzyjające uprawianiu różnych rodzajów turystyki aktywnej. Wnioski. Analizując geograficzne uwarunkowania turystyki aktywnej w Polsce, należy zauważyć bardzo sprzyjające cechy środowiska naturalnego dla większości jej rodzajów. Istnieje też wieloletnia tradycja podejmowania aktywności fizycznej w plenerze z wykorzystaniem walorów turystycznych specjalistycznych. Szczególnie sprzyjające warunki dotyczą uprawiania turystyki pieszej (nizinnej i górskiej), jazdy na rowerze, żeglarstwa jachtowego śródlądowego oraz kajakarstwa.
Słowa kluczowe: Polska, turystyka aktywna, geografia

Geographical conditions for active tourism in Poland: an outline
Background. The aim of the study was to analyse the influence of the natural geographical environment variables and motivational forces on the phenomenon of active sport tourism in Poland. Method. The study was based on bibliography referring to geography of Poland and the authors’ own experiences. Results. Active sport tourists travel to participate in sport: being physically active is the main purpose of their travels. While defining this type of tourism, several authors emphasize that active sport tourists are individuals who participate in sports activities while on holiday. Tourist attractions are of the major importance for active sports tourism as for all other kinds of tourism. Conclusions. The analysis of the environmental determinants of active sports tourism in Poland, such as terrain, climate, the hydrographic network, and air quality, allowed to conclude that the conditions are conducive to different types of active sports tourism, especially hiking (both lowland and mountain), biking, inland waterway sailing, and canoeing.
Key words: Poland, active sports tourism, geography

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 15-25

DOI:

Popularization of fitness clubs and the physical activity of Upper Silesian inhabitants

Łukasz Maciejewski, Józefa Dąbek, Joanna Piotrkowicz, Halina Kulik, Bartłomiej Brzoza

Tło. Dzisiejsze dążenie do wysokiego statusu społeczno-ekonomicznego predysponuje do niskiej aktywności fizycznej. Promocja zdrowia ma wpływ na propagowanie klubów fitness i aktywnego stylu życia. Celem badań było ustalenie związku między popularyzacją klubów fitness a aktywnością fizyczną mieszkańców Górnego Śląska. Materiał i metody. Rozesłano 200 kwestionariuszy wśród osób w wieku 19-64 lat; 150 respondentów przekazało informacje zwrotne do dalszej analizy. Kryterium włączenia było aktywne uczestnictwo w zajęciach klubu fitness na Górnym Śląsku i Śląsku Cieszyńskim. Dane zebrano za pomocą własnego kwestionariusza autorów. Wyniki i wnioski. Głównym czynnikiem medialnym wpływającym na popularność klubów fitness była reklama internetowa. Ćwiczenia gimnastyczne i grupowe okazały się najczęstszymi formami ćwiczeń. Duży wiek badanej grupy wskazywał na rosnące zainteresowanie aktywnością fizyczną nie tylko wśród ludzi młodych. Większość respondentów zauważyła pozytywny wpływ regularnych ćwiczeń na ich dobre samopoczucie i zdrowie.
Słowa kluczowe: kluby fitness, aktywność fizyczna, styl życia

Popularyzacja fitness clubów a aktywność fizyczna mieszkańców Górnego Śląska
Cel badań. Ustalenie związku między popularyzacją fitness clubów a aktywnością fizyczną mieszkańców Górnego Śląska. Materiał i metody. Osobom w wieku 19–64 lat rozdano 200 ankiet. Uzyskano 150 wypełnionych ankiet, które poddano dalszej analizie. Kryterium włączenia było aktywne korzystanie z usług fitness clubów na terenie Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego. Do zebrania danych posłużono się ankietą autorską. Wyniki i wnioski. Głównym czynnikiem medialnym wpływającym na popularność fitness clubów okazały się reklamy zamieszczane w sieci, natomiast najpopularniejszymi formami aktywności – siłownia i zajęcia grupowe. Grupę badaną cechowała duża rozpiętość wieku, świadcząca o wzroście zainteresowania aktywnością fizyczną nie tylko osób młodych. Większość respondentów zauważała pozytywny wpływ regularnych ćwiczeń na stan własnego samopoczucia i zdrowia.
Słowa kluczowe: fitness cluby, aktywność ruchowa, styl życia

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 26-31

DOI:

Struktura zadania sportowego a predyspozycje psychiczne zawodniczek uprawiających koszykówkę, siatkówkę i judo

Helena Mroczkowska, Jan Supiński

Cel badań. Celem badań jest wyjaśnienie, czy i w jakim zakresie występują zależności między strukturą zadania sportowego a predyspozycjami psychicznymi wykonawców tych zadań. Materiał i metody. Zastosowano standardowe techniki badawcze: kwestionariusz badający poziom lęku Spielbergera, osobowości Eysencka i kwestionariusz temperamentu Strelaua oraz kwestionariusz agresywności Buss-Durkee. Osoby badane to zawodniczki trenujące siatkówkę ( n = 24), koszykówkę ( n = 26) i judo ( n = 21). Do porównania różnic pomiędzy zawod­niczkami zastosowano test Kruskala-Walisa. Wyniki. Stwierdzono statystycznie istotne różnice w profilach cech osobowości zawodniczek realizujących zadania sportowe o od­miennej strukturze, które to profile określają poziom pożądanych i korzystnych cech u wykonaw­ców owych zadań. Wnioski. Różnice w zakresie dwóch kontrolowanych obszarów wydolności psycho­fizycznej tj. emocjonalnej i energetycznej, ujawniają, że spośród trzech badanych zadań sportowych mniejsze koszty psychiczne ponoszą siatkarki w porównaniu z zawodniczkami trenującymi koszykówkę i judo.
Słowa kluczowe: osobowość, kobieta, sport

The structure of the sports task vs. psychological predispositions of female basketball players, volleyball players, and judo athletes
Background. The aim of the study was to explain if, and to what degree, there are any relationships between the structure of the sports task and the psychological predispositions of the performers. Material and methods. Standard research techniques were applied: the questionnaire investigating the level of anxiety by Spielberger, the Eysenck Personality Questionnaire, and the Buss-Durkee Hostility Inventory. Female volleyball players ( n = 24), female basketball players ( n = 26), and female judo athletes ( n = 21) were studied. To compare the differences between the participants, Kruskal-Wallis test was used. Results. Statistically significant differences were found in the personality profiles of players performing sports tasks of a different structure, which determine the level of desirable and favourable traits in the performers. Conclusions. The differences regarding two controlled areas of psychophysical capability, i.e. the emotional and energetic one, reveal that out of the three investigated spots tasks, volleyball players bear lower psychological costs than basketball players and judo athletes.
Key words: personality, female, sport

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 32-45

DOI:

Profil umiejętności – narzędzie do pracy mentalnej w sporcie

Zuzanna Wałach-Biśta

Butler i Hardy zaprezentowali profil umiejętności (ang. performance profile) jako narzędzie pomagające w zrozumieniu sportowców i ich postrzegania własnych umiejętności. Metoda ta, oparta na Teorii Konstruktów Osobistych (Kelly, 1955), ma przede wszystkim zwiększać samoświadomość zawodników w odniesieniu do ich przygotowania startowego, ale także pomagać trenerom w zrozumieniu sportowców. Po ponad 25 latach stosowania profilu umiejętności przez zarówno badaczy, jak i praktyków, narzędzie to okazało się metodą o znacznie szerszym zastosowaniu. W pracy zaprezentowano idee profilu umiejętności wraz z opisem oryginalnej instrukcji stosowanej przez Butlera i Hardy’ego. Przedstawiono podstawy teoretyczne tego narzędzia oraz ukazano jego wszechstronność poprzez wskazanie możliwości stosowania tej metody zarówno z zawodnikami, trenerami, jak i drużynami. Ponadto praca ukazuje potencjalne korzyści płynące z wykorzystania tego narzędzia w przygotowaniu sportowym poprzez prezentację dotychczasowych wyników badań z użyciem profilu.
Słowa kluczowe: profil umiejętności, ocena, psychologia sportu

Performance profile – a tool for mental work in sport
Butler and Hardy presented the performance profile as a tool that facilitates the understanding of athletes and their perception of their own performance. The method, based on the Personal Construct Theory, is aimed primarily at raising the self-awareness of players concerning their start preparation, but also at supporting coaches in understanding the players. During over 25 years of using the performance profile by both researches and practitioners, the range of applications of this tool turned out much wider. The article presents the ideas of the performance profile along with the description of the original instructions applied by Butler and Hardy. The paper describes its theoretical foundations and presents the versatility of the tool by pointing to the possibilities of its use with athletes, coaches, and teams. Moreover, it shows the potential benefits of applying this tool in sports preparation by presenting previous results of research using the profile. The conclusion of the paper contains a discussion of further possibilities of applying the tool in sports environment.
Key words: performance profile, assessment, sport psychology

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 46-61

DOI:

Umiejętności grafomotoryczne uczniów klas pierwszych szkół podstawowych uczestniczących w zajęciach realizowanych różnymi metodami aktywizacji fizycznej

Małgorzata Naskręt, Joanna Borowiec, Joanna Grzesiak, Michał Bronikowski

Cel badań. Celem badań było porównanie zmian poziomu umiejętności grafomotorycznych uczniów klas pierwszych szkół podstawowych uczestniczących w zajęciach ruchowych realizowanych z zastosowaniem różnych metod aktywizacji fizycznej: edubal, Metody Dobrego Startu oraz metody ćwiczeń i zabaw ruchowych. Materiał i metody. Eksperyment pedagogiczny przeprowadzono w grupie 140 uczniów w wieku 6–7 lat. W badaniach  wykorzystano techniki grup równoległych w naturalnych warunkach. Uczniów podzielono na trzy grupy: dwie eksperymentalne (Edubal i MDS) oraz kontrolną (K). W grupie Edubal prowadzono zajęcia z wykorzystaniem piłek edukacyjnych edubal, a w grupie MDS zastosowano Metodę Dobrego Startu. Zajęcia w grupie kontrolnej obejmowały ćwiczenia i zabawy ruchowe. Wszystkie grupy realizowały program nauczania zgodnie z podstawą programową. Przed rozpoczęciem i po zakończeniu eksperymentu przeprowadzono test „Profil umiejętności grafomotorycznych”. Wyniki. Umiejętności grafomotoryczne uczniów z grup eksperymentalnych były większe niż uczniów z grupy kontrolnej. Płeć badanych wpływała w niektórych wypadkach na wyniki badanych uczniów. Wnioski. Zajęcia ruchowe z wykorzystaniem metody edubal oraz Metody Dobrego Startu są skuteczniejszym sposobem oddziaływania na poziom umiejętności grafomotorycznych uczniów w porównaniu z zajęciami prowadzonymi metodą ćwiczeń i zabaw ruchowych. Płeć uczniów różnicowała (ale nie zawsze) istotnie wyniki umiejętności grafomotorycznych uczniów.
Słowa kluczowe: umiejętność pisania, grafomotoryka, szkoła podstawowa, dzieci

The graphomotor skills of first-grade elementary school pupils participating in classes carried out with different methods of physical activation
Background. The aim of the research was to compare changes in the level of graphomotor skills of first-grade elementary school pupils who participate in physical activity classes with various physical activation methods: edubal (educational balls), the Method of Good Start (MGS), as well as motor exercises and games. Material and methods. The study was conducted among 140 pupils, as a pedagogical experiment carried out with the technique of parallel groups in natural conditions. The pupils were divided into three groups: two experimental ones (edubal and MGS) and one control group (implementing classes based on motor exercises and games). All the groups carried out the teaching program in accordance with the core curriculum. The experiment was preceded and followed by the ‘Graphomotor skills profile’ test. Results. The research proved that the graphomotor skills of pupils in the experimental groups were higher than those of the control group. Sex was a differentiating factor (though not always) as for graphomotor skills. Conclusions. Physical activity classes run with the edubal and MGS methods have turned out a more effective way to improve graphomotor skills of pupils than classes implementing motor exercises and games. Girls present a higher level of graphomotor skills as compared with boys.
Key words: writing skills, graphomotor skills, elementary school, children

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 62-73

DOI:

Kierunek studiów a kompetencje psychospołeczne studentów

Anna Romanowska-Tołłoczko, Małgorzata Kołodziej

Cel badań. Celem podjętych badań było określenie poziomu wybranych składników kompetencji psychospołecznych (inteligencji emocjonalnej, asertywności, samooceny) studentów Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu przygotowujących się do pracy w charakterze nauczyciela, fizjoterapeuty oraz animatora turystyki i rekreacji ruchowej. Materiał i metody. W badaniach wzięło udział 612 studentów studiów pierwszego stopnia kierunków: wychowanie fizyczne, fizjoterapia oraz turystyka i rekreacja. Wykorzystano trzy narzędzia badawcze: Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej (INTE), Skalę „Ja i Inni”, Skalę Samooceny (SES). Badania przeprowadzono w latach 2015–2017. Wyniki. Studenci osiągnęli przeciętne wskaźniki inteligencji emocjonalnej, asertywności i samooceny. Wykazano zróżnicowanie wyników ze względu na obrany kierunek studiów w grupie mężczyzn oraz stwierdzono różnice międzypłciowe w zakresie samooceny wśród studentów wychowania fizycznego i fizjoterapii. Wnioski. Przeciętny poziom badanych dyspozycji, jaki posiadają studenci, wskazuje na ich niewystarczające umiejętności psychospołeczne. Jest to poziom zbyt niski dla kandydatów do zawodów społecznych, dlatego w toku studiów konieczne są zajęcia nastawione na stymulację tych umiejętności. Trening asertywności wskazany jest przede wszystkim dla mężczyzn studiujących fizjoterapię oraz turystykę i rekreację, a rozwijanie umiejętności emocjonalnych potrzebne jest przyszłym nauczycielom wychowania fizycznego.
Słowa kluczowe: inteligencja emocjonalna, asertywność, samoocena, kompetencje psychospołeczne, studenci

Study programme and psychosocial competences in students
Background. The correct functioning in relationships with others is an indispensable skill, especially for individuals whose work requires constant contact with people. Having high psychosocial competencies is an important determinant of their effectiveness in professional situations. The aim of the study was to determine the level of selected components of psychosocial competencies (emotional intelligence, assertiveness, self-esteem) among students of the University School of Physical Education in Wrocław preparing to work as a teacher, physiotherapist, and animator of tourism and recreation. Material and methods. The total of 612 first degree students of physical education, physiotherapy, and tourism and recreation were included in the study. Three research tools were used: Questionnaire of Emotional Intelligence (INTE), the ‘Me and Others’ Scale, and the Self-Esteem Scale (SES). The study was conducted in years 2015–2017. Results. The students achieved average scores of emotional intelligence, assertiveness, and self-esteem. There was a diversity of the results of all scales in terms of the chosen field of study in the group of men; differences between the sexes with regard to self-esteem were also observed among students of physical education and physiotherapy. Conclusions. The students’ average level of the analysed dispositions points at their inadequate psychosocial skills, inappropriate for candidates for social professions. Therefore, it is necessary to focus on stimulating these skills in the course of studies. Assertiveness training is primarily indicated for men studying physiotherapy and tourism and recreation, and emotional skills development for future physical education teachers.
Key words: emotional intelligence, assertiveness, self-esteem, psychosocial competences, students

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 74-89

DOI:

Niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym a równowaga statyczna mężczyzn uczestniczących w szkolnych formach aktywności fizycznej

Sergiusz Urban, Beata Kuriata-Świderska, Wojciech Wiliński

Cel badań. Celem badań jest wyjaśnienie zależności między stanem rozwoju równowagi statycznej mężczyzn z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, doświadczonych zespołem Downa, a uczestniczeniem przez nich w szkolnych formach aktywności fizycznej. Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 20 mężczyzn w wieku od 19 do 22 lat z umiarkowaną niepełnosprawnością intelektualną z zespołem Downa ( n = 10) i bez zespołu Downa ( n = 10). Zastosowano metodę obserwacji bezpośredniej oraz narzędzie – dwupłytową platformę posturograficzną. Rejestrowano podstawowe parametry równowagi statycznej w próbach stania dwiema stopami na platformie, w próbach z oczami otwartymi i zamkniętymi. Wyniki. Badani mężczyźni z zespołem Downa, których równowaga statyczna rozwijała się w warunkach aktywności fizycznej wyłącznie o charakterze szkolnym, uzyskali niższe wartości parametrów posturograficznych niż mężczyźni bez zespołu Downa rozwijający równowagę statyczną w tych samych warunkach. Wnioski. Istnieje związek między zdolnością równowagi statycznej a szkolną aktywnością fizyczną. Niedobór tej aktywności wiąże się ze zmniejszeniem równowagi statycznej u mężczyzn z zespołem Downa.
Słowa kluczowe: niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym, zespół Downa, równowaga statyczna, dwupłytowa platforma posturograficzna

Moderate intellectual disability and static balance in men participating in school forms of physical activity
Background. The cognitive objective of the study was to evaluate the static balance of men with Down syndrome participating in school forms of physical activity compared with peers with intellectual disability without Down syndrome. Material and methods. The total of 20 men aged 19–22 years with moderate intellectual disability with ( n = 10) and without ( n = 10) Down syndrome took part in the study. The applied method was direct observation, whereas the tool used was a double plate posturographic platform. Basic parameters of the static balance were measured in two attempts to stand on the platform with both feet in variants with eyes open and closed. Results. The studied men with Down syndrome obtained lower values of posturographic parameters than men without Down syndrome. Conclusions. There is a relationship between the ability of static balance and school physical activity. The scarcity of this activity is related to a reduced level of static balance of men affected with Down syndrome.
Key words: moderate intellectual disability, Down syndrome, static balance, double plate pos­turographic platform

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 90-102

DOI:

Infrastruktura sportowa na terenie Warszawy w latach pięćdziesiątych XX wieku i współcześnie

Barbara Pędraszewska-Sołtys, Katarzyna Dzioban

Cel badań. Celem badań jest zaprezentowanie wybranych obiektów stanowiących warszawską bazę sportową stworzoną w latach 50. XX w. oraz ich stanu w czasach współczesnych. Materiał i metody. Do zrealizowania celu zastosowano kwerendę prasy, zwłaszcza o tematyce sportowej, oraz czasopism traktujących o zagadnieniach społecznych. Była to prasa o zasięgu ogólnopolskim i lokalnym stanowiąca cenne źródło informacji o tendencjach występujących wówczas w społeczeństwie. Zastosowano metodę indukcyjną, komparatystyczną, analizy i syntezy źródeł. Wyniki. W czasach PRL dążącego do umasowienia sportu tworzenie nowoczesnej infrastruktury sportowej było priorytetem. Budowa bazy sportowej oraz sukcesy w tej dziedzinie służyły celom propagandowym ówczesnej władzy. Przeobrażenia społeczne, polityczne i gospodarcze u progu lat 90. XX w. spowodowały także zmiany w zarządzaniu i organizacji sportem, co miało wpływ na jego infrastrukturę. Wnioski. Obiekty sportowe, które powstały w Warszawie w czasach komunistycznych, cieszyły się wówczas dużą popularnością. Były poważnym osiągnięciem w dziedzinie architektury, a niektóre z nich, po renowacji, służą do dziś mieszkańcom stolicy.
Słowa kluczowe: historia, sport, Warszawa, obiekty sportowe

Sports facilities in Warsaw in the 1950s and today
Background. The aim of the research was to present the Warsaw sports infrastructure built in the People’s Republic of Poland, as compared with its use and state in modern times. Material and methods. Press publications, especially referring to sports subjects, and journals on social issues were used. Nationwide and local press is a valuable source of information and the prevailing trends in the society of its time. Analysis and synthesis of the sources were applied. Results. In the times of the People’s Republic of Poland, in the process of sport popularization, the creation of modern sports infrastructure was a priority. The creation of a sports base and successes in this field served the propaganda purposes of the authorities. The social, political, and economic transformations in the early 1990s also resulted in changes in the management and organization of sport, which affected its infrastructure. Conclusions. Sports facilities developed in Warsaw at the time of communism enjoyed great popularity at the time. They constituted serious architectural achievements. Some of them, restored, serve the city residents till this day.
Key words: history, sport, Warsaw, infrastructure

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 103-117

DOI:

Szczecińskie kolarstwo w okresie reorganizacji polskiego sportu w latach 1949–1951

Ryszard Stefanik, Maciej Zawadzki

Cel badań. Celem pracy jest ukazanie rozwoju szczecińskiego kolarstwa w okresie reorganizacji polskiego sportu w latach 1949–1951 na wzór radziecki, roli polityki władz oraz samego środowiska działaczy kolarskich w sportowej aktywizacji młodzieży. Przedstawiono znaczące osiągnięcia szczecińskiego kolarstwa, a także omówili społeczne i polityczne warunki, które istotnie wpływały na kształtowanie się tej dyscypliny sportu na tym terenie. Materiał i metody. Szczegółowej analizie poddano źródła archiwalne, prasowe, wydawnictwa drukowane, literaturę przedmiotu i zbiory prywatne. Zastosowano metodę indukcji i dedukcji. Wyniki. Badania wykazały wpływ polityki władz, zmierzającej do przyjęcia radzieckiego modelu kultury fizycznej, na rozwój kolarstwa w środowisku szczecińskim. Szczególnie istotne było umasowienie tej dyscypliny sportu, w tym próba upowszechnienia kolarstwa na zachodniopomorskich terenach wiejskich. Jednocześnie włączano środowiska sportowe do działań indoktrynacji społeczeństwa. Działacze i zawodnicy byli angażowani do prac społecznych i uroczystości państwowych. Niemniej najważniejszym zadaniem pozostawała skuteczna rywalizacja w wyścigach, organizowanych zwykle z okazji świąt państwowych, partyjnych lub inicjowanych w celach propagandowych. Wnioski. Wysoki poziom szczecińskiego kolarstwa wynikał z przedwojennych tradycji uprawiania tego sportu, jego rosnącej popularności, ale także z organizacyjnej pomocy władz i finansowania przez nie rozwoju omawianej dyscypliny. Sukcesy zaczynali odnosić zawodnicy rozpoczynający kariery zwykle już po II wojnie światowej, dla których kolarstwo był pasją niezależną od nacisków politycznych i ideologicznych.
Słowa kluczowe: historia, kolarstwo, Szczecin

Cycling in Szczecin in the period of Polish sport reorganization in years 1949–1951
Background. The aim of the paper is showing the development of cycling in Szczecin in the period of Polish sport reorganization in accordance with the Soviet pattern in years 1949–1951, as well as the role of the authorities’ policy and cycling activist environment in motivating youths to play sports. The authors presented significant achievements of cycling in Szczecin and pointed at the social and political conditions which significantly influenced shaping the discipline in the discussed area. Material and methods. A detailed analysis of archival, press, and printed sources, subject literature, as well as private collections was performed. Induction and deduction methods were applied. Results. The research showed the influence of the authorities’ policy aiming to adopt the Soviet model of physical culture on cycling development in the Szczecin environment. The most significant aspect was popularization of this sports discipline, including the trial to spread cycling in the West Pomeranian rural areas. At the same time, however, the sports environment was being involved in the indoctrination activities. Activists and contestants were engaged in social work and state celebrations. Nonetheless, the most important goal was effective rivalry at competitions, usually organized to celebrate state or party occasions or to achieve propaganda purposes. Conclusions. The cycling level in Szczecin resulted from the pre-war traditions, the growing popularity of sport, but also from the organizational support from the authorities and specific financial outlays. Players starting their sports careers already after the II World War, for whom sport was a passion independent of political and ideological pressure, began succeeding.
Key words: history, cycling, Szczecin, years after 1945

• VIEW
• PDF

Rozprawy Naukowe 60 - 2018, 118-134

DOI:

Oszustwo dopingowe w sporcie wyczynowym wśród kobiet w latach 1950–2017

Maciej Łuczak

Cel badań. W artykule przedstawiono zjawisko dopingu kobiet w sporcie w XX i XXI w. Wśród sportsmenek sztuczne wspomaganie wykryto w latach 50. XX w. W niektórych krajach powstał system maskowania dopingu przez władze państwowe. Doświadczenie w zakresie opracowywania i podawania leków wspomagających miały laboratoria antydopingowe, m.in. w Kreischa w NRD. Stosowanie niedozwolonych praktyk ukazano na przykładzie NRD, RFN, ZSRR, Chin, USA, Kenii i Polski. Materiał i metody. Materiał badawczy został zinterpretowany przy użyciu metod stosowanych w naukach historycznych: indukcyjnej, dedukcyjnej, komparatystycznej i analizy literatury specjalistycznej. Do sformułowania ostatecznych wniosków wykorzystano metodę syntezy. Wyniki. Praktyki dopingowe miały miejsce w wielu krajach. Od 1956 r. notuje się stosowanie wspomagania organizmów sportsmenek za pomocą testosteronu. Z czasem doszły bardziej udoskonalone niedozwolone środki oraz metody, takie jak np. doping ciążowy. Najbardziej zorganizowany doping pod kuratelą państwa miał miejsce w NRD, RFN, ZSRR, Chinach, USA, Kenii i w Polsce. Wnioski. W latach 50. XX w. zawodniczki – zwłaszcza w Związku Radzieckim – sporadycznie przyjmowały testosteron oraz steroidy anaboliczno-androgenne. Później liczba stosowanych środków dopingujących systematycznie rosła. Na większą skalę zaczęto je przyjmować dopiero w latach 70. i 80. XX w. Próbą zapanowania nad tym zjawiskiem są badania antydopingowe, jednak chęć zwycięstwa często przeważa nad zdrowym rozsądkiem.
Słowa kluczowe: sport, doping, historia, kobiety

Doping in women’s professional sport in years 1950–2017
Background. The paper discusses the problem of doping in women’s sport in the 20th and 21st centuries. The use of performance-enhancing substances in female athletes was first detected in the 1950s. The governments of certain states developed a system to mask doping; anti-doping laboratories, e.g. in Kreischa in the GDR, had experience in the production and application of supporting drugs. The paper analyses the cases of drug abuse in sport in East Germany, West Germany, the Soviet Union, China, USA, Kenya, and Poland. Material and methods. The source material was interpreted with the use of historical studies methods: induction, deduction, comparison, and literature analysis. Synthesis was applied in formulating the final research conclusions. Results. Doping practices occurred in many countries. Since 1956, supporting female athletes with the use of testosterone was observed. With time, more sophisticated illegal methods were included, e.g. pregnancy doping. The most intensive state-supervised doping programs were carried out in East Germany, West Germany, the Soviet Union, China, USA, Kenya, and Poland. Conclusions. In the 1950s, testosterone and anabolic-androgenic steroids were sporadically used in women’s sport, especially in the Soviet Union. Then, the number of doping drugs systematically increased; they were administered on an almost regular basis in the 1970s and 1980s. Anti-doping tests are an attempt to overcome the phenomenon; however, the thirst for victory often defies common sense.
Key words: sport, doping

• VIEW
• PDF